مدل‏های برتر و نازل حجاب(1)

اطراف حوض با باغچه های کوچکی احاطه شده. آن را که دور بزنی به ساختمان کتابخانه و پژوهشگاه جامعه‏الزهرا می‏رسی. زیر‏زمین این ساختمان واحد پاسخ به سوالات است. پر از رساله‏های مراجع و فرم‏های سوال و جواب و پاسخگو. طبقه همکف سالن شهید صدوقی است، مخصوص برنامه‏ها. طبقه دوم قسمت مخزن،مدیریت کتابخانه ونوارخانه است،طبقه سوم سالن مطالعه، سایت کامپیوتر، نشریات و کتب مرجع. و طبقه چهارم پژوهشگاه. همین یک ساختمان کفایت می‏کند که تا آخر عمر غرق تحقیق و دانش‏اندوزی باشی و بفهمی هیچ نفهمیدی!
قسمت نشریات که با حساب سرانگشتی من آخرین شماره از حدود 60 نشریه در حیطه علوم‏انسانی را داراست، بیش از سایر قسمت‏ها توجهم را جلب کرده. مخصوصا نشریاتی مثل سیاحت غرب که در هیچ دکه روزنامه فروشی یافت می‏نشود ( آنم آرزوست!)
چندی پیش در فصلنامه بانوان شیعه مقاله‏ای دیدم با عنوان « رویکردی قرآنی به گونه ها و مدلهای برتر و نازل حجاب » پس از مطالعه، به نیت وبلاگ یک کپی از آن تهیه کردم.
ان‏شاالله برآنم که قسمت‏های اصلی مقاله را به اضافه حاشیه‏هایی تراویده از ذهنم در چندین قسمت اینجا درج‏کنم. عمده مقاله، بحث‏هایی در مورد انواع حجاب و استدلالات قرآنی آن است که می توان آنرا به خوبی به موضوعات به روزتری نظیر حجاب اینترنتی، چادر ملی و ... مرتبط ساخت.
نویسنده مقاله خانم فروغ نیلچی زاده کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت اسلامی، مدرس حوزه و دانشگاه و رئیس گروه پژوهشی دختران و زنان جوان در سازمان ملی جوانان می‏باشند.
برای شروع بد نیست که نگاهی به چکیده مقاله داشته باشیم.

رویکردی قرآنی به گونه ها و مدل های برتر و نازل حجاب
حجاب قرآنی دارای ابعاد و شاخص های پنج گانه است: حجاب نگاه، حجاب گفتار، حجاب رفتار، حجاب فیزیکی بدن و حجاب قلب. حال آنکه بنابر باور غلط، حجاب صرفا به پوشش فیزیکی بدن اطلاق می‏شود. هر گاه چهار بعد اولیه در حداقل مورد نظر شریعت ناب و در حد یک هنجار اجتماعی رعایت شود، به حجاب نازل دست یافته‏ایم و هرگاه ابعاد پنج‏گانه به نحوی فراگیر و یکپارچه با مشخصات تمام و کمال قرآنی جامه عمل بپوشد، برترین نوع پوشیدگی رخ می‏نماید و جامعه به ارزش‏ها و کرامت‏های انسانی‏اش نزدیک شده‏است. «جلباب» حجاب برتر و «خمار» حجاب نازل است که متناسب با ریشه‏های تمدنی هر عصر جغرافیایی در جهان اسلام به اشکالی زیبا و متنوع تجلی کرده‏است. 

از به

دقایق قیچی شده یا حلقه مفقوده ی قصر؟!

اصلا دلم نمی‏خواست در موردش بنویسم چون باعث می‏شدم یک لینک به تعداد نتایج جستجوها اضافه شود و این یعنی یک طرفدار بیشتر! اما امشب بعد از تماشای قسمت آخر سریال «جواهری در قصر» سکوت را جایز ندانستم.
اوایل دورادور در جریانش بودم و به نظرم تنها خاله بازی بود تا فیلم. دخترانی که در قصر زندگی می‏کنند و همه موفقیت‏ها و شکست‏هایشان در آشپزخانه خلاصه می شود. کم‏کم داستان اوج گرفت. یانگوم تبعید شد، طبیب شد و در قلب مردم جا خوش کرد.
عکس‏العمل جامعه وبلاگی متفاوت بود. گروهی غرق فیلم بودند و جز تهیه آلبوم تصاویر سانسور شده و نشده حرفی برای گفتن نداشتند. یکی از حیاء دختران کره‏‏ای تمجید کرده بود، یکی به روش حکومتی امپراطور منتقد بود و بسیاری از بلاگرهای مذهبی از نبود الگوی مناسب اسلامی که ما را مجبور به پخش همچون فیلمهایی می‏کند، گله مند بودند.
فیلم فراز و نشیب‏هایی زیادی داشت. به قول یکی از دوستان، یانگوم مثل بازی مار و پله از نردبان بالا می‏رفت و دو خانه جلوتر مارزده می‏شد. یانگوم فقط یک شخصیت بود. به اصطلاح خودشان فقط جواهری در قصر؛ اما این قصر چه بود؟ جایی برای فرمانروایی؟ سکونت خانواده امپراطور؟ قوانین قصر چه بود و چطور به آن راه می‏یافتند؟
تا به حال به این موضوع فکر کردید که دخترکان زیباروی و با ادب کره‏ای که در آشپزخانه مشغول به کار هستند چه آینده ای در انتظارشان است؟ خانواده آنها کجاست؟ خودشان کی تشکیل خانواده خواهند داد؟ آیا اصلا قوانین قصر همچین اجازه ای به آنها می‏دهد؟
این همه خدم و حشم، سرباز و مامور و منشی‏های دربار، همه و همه فقط در زندگی کاری و حکومتی تعریف شدند. امپراطور هم که به جای خانواده، حرمسرایی برای خود ساخته بود و تمام علاقه همسران عالیجناب، آوردن فرزند پسر و افزایش قدرت بود. قصر محیطی بود زیبا و رنگارنگ که بدون حتی یک خانواده سالم و بامحبت به خوبی اداره می‏شد. امور بر وفق مراد بود و عیششان به کام.
خانواده، گم گشته این سریال بود. یا باید اثر خانواده را در دقایق سانسور شده فیلم و روابط پنهانی یافت و یا آنرا حلقه مفقوده فیلمنامه دانست. در هر دو صورت صدا و سیما باید پاسخگو باشد؛ اگر پس فردا در روز ملی دختر، دخترمسلمان ایرانی الگوی خود را شخصیت های این سریال بداند.

سمن

از دوم دبیرستان که بودم طی تحولات فکری بیشتر به فعالیت های فرهنگی روی آوردم. فعالیت های قرآنی در جامعه القرآن، عضویت در انجمن اسلامی دبیرستان، همکاری با واحد قرآن و کامپیوتر کانون رهپویان وصال شیراز، شرکت در کلاسهای خبرنگاری و همکاری دورادور با بعضی نشریات و طرح های ریز و درشتی که به ذهن خطور می کرد و مجالی برای محقق شدنش نبود. با ورود به حوزه و دانشگاه و جدی تر شدن وبلاگ نویسی فعالیت ها رنگ دیگری گرفت.همکاری جدی تر با یک نشریه، پس از آن بسیج دانشگاه و کانون قرآن و نهج البلاغه را مأمن فعالیت ها دانستم، آشنایی با انجمن سینمای جوان، دفتر توسعه وبلاگ دینی، مرکز تخصصی مهدویت، انجمن علمی کامپیوتر پیام نور،  همه و همه تجربیات ارزشمندی را رقم زد اما هیچ کدام منزلگاه آخرم نبود.
 از این مرکز به آن دفتر، از این نهاد به آن ستاد. جالب این که در این میان قشر خاصی از دختران ِ هم فکر بودیم که همگی از اینجا به آنجا می شدیم و گوشه ای از کارها را دست می گرفتیم. شیراز که بودم از میان وبلاگ نویسان، کوثر بود که دغدغه فعالیتهای فرهنگی داشت و هنوز هم مصرانه ادامه می دهد. از دوستان قمی بیشتر از همه ایمانه در ذهنم مانده. می دانم که در دانشگاه عمیقا فعالیت داشت، وبلاگ را مجدانه می نوشت، با مرکز تخصصی مهدویت در ارتباط بود و دیگر ندانم.
همچون فعالیت هایی را بیشتر دختران مذهبی امروزی در کارنامه خود دارند و ابدا بالیدن ندارد! اما واقعا چقدر توانسته اند برای دین و کشور خود مثمر ثمر باشند؟ به جز جرقه های ناگهانی که شاید در ذهن کسی درخشیدن گرفته باشد و دیگر نور شدنش با ما نبود. فعالیت های مقطعی، پراکنده و گاهی غیر تخصصی که در یک نگاه کلی برای پیروزی اسلام بر کفار در جهان هستی فاقد ارزش است.نیروهایی جوان و خلاق با پتانسیل بالا که هر کدام برای خودشان تفکری دارند و بسیار بیش از این می توانند در اعتلای پرچم حق موثر باشند.
فعالیت در نهادهای دولتی و بعضی مراکز خصوصی به عنوان فرصتی برای کسب تجربه حتما لازم است؛ اما کافی نیست. خودتان را دست کم نگیرید. وقتی اسلام دینی است که قابلیت جهانی شدن دارد، چرا یک مسلمان به فعالیت های گسترده تر روی نیاورد؟
در بهترین حالت که تصور شود آن مراکز برای اقدامات خانم ها استقلال فکری قائل باشند و تنها به استفاده ابزاری و کارهای اجرایی بسنده نکنند، باز هم می توان به هدف ِ تخصصی تر کردن فعالیت ها، حضور در مجامع بین المللی، کانال ارتباطی بین مردم و دولت و از همه مهم تر تمرکز نیروها و مضاعف شدن توان،به تأسیس یک سازمان مردم نهاد*( سمن ) اقدام کرد.
...جهانی بیندیشید...

( این موضوع ادامه خواهد داشت )
 _______________________________
*Non-governmental organization

از پشت پرده

از اولین روزهای ترم اول که موضوع را فهمیدم کنجکاو شدم به صحت قضیه و چگونگی اش پی ببرم . همان روز بعد از اتمام کلاس، محوطه آموزشگاه را گشتم تا اینکه پیدایشان کردم . یک سمت آموزشگاه برای آنها پیش بینی شده است . کلاسهایی که علاوه بر امکانات سایر کلاسها در موارد زیر مشترک هستند :
دو در ورودی یکی برای طلاب و یکی برای استاد که در دو سمت کلاس قرار دارند و یک پرده به ارتفاع حدود دو متر در جلوی میز استاد که حایل بین استاد و طلاب است .
اینجا حوزه علمیه جامعة الزهراء  است و آقایان اساتید در همچون کلاس هایی تدریس می کنند .
هنوز هم گاهی که  در اینترنت می گویم در جامعه درس می خوانم برخی با کنجکاوی و البته پیش داوری نابجا می پرسند همانجا که مردها از پشت پرده درس می دهند؟ و بعد از جواب مثبت من این حرکت را به تحجر منسوب می کنند .

بالاخره باید روزی درباره این موضوع می نوشتم و ترجیح دادم که بعد از گذراندن دو واحد درسی «روش تدریس» و تجربه حضور در همچین کلاسی بنویسم .
طلاب قبل از استاد با پوشش کامل چادر و بعضا پوشیه در کلاس حاضر می شوند . استاد در می زند ، به کلاس وارد می شود و بدون اینکه طلاب را ببیند در پشت میز و پرده مستقر شده و تدریس را آغاز می کند . دختران طلبه کمی آزادتر می نشینند و لازم نیست دست خود را برای پوشاندن صورت با چادر به کار ببرند . استاد برای استفاده از تخته محدودیتی ندارد و در صورت لزوم سوال و جوابهایی بین استاد و شاگرد رد و بدل می شود . تنها موردی که این همه حساسیت ایجاد کرده دو متر پارچه است !
در « روش تدریس» ابتدا تعریف اصول یادگیری و تدریس را فرا گرفتیم و پس از آن مهارتهای لازم برای معلم که به سه قسمت 1- پیش از تدریس 2- ضمن تدریس و 3- پس از تدریس ، تقسیم می شود .

1- پیش از تدریس
شامل تعیین هدفها ( شناخت حیطه ها ) و تدوین طرح درس سالانه و روزانه می باشد که مسلما تدریس از پشت پرده خللی به اینها وارد نمی آورد چون همانطور که از عنوان مشخص است قبل از فضای کلاس صورت می گیرد .
2- ضمن تدریس
 مهارت برقراری ارتباط : این مهارت تاکید بر برقراری ارتباط صحیح بین معلم و شاگرد دارد و اینکه اگر این رابطه به خوبی برقرار شود هدفهای آموزشی با کیفیت و سهولت بیشتری تحقق می یابند . پرواضح است که در فضای آموزشی حوزه و با توجه به اعتقادات فردی استاد و شاگردان در ارتباط بین خانم های طلبه و استاد آقا هر چه حریم ها بیشتر رعایت شود هر دو طرف احساس رضایت بیشتری می کنند و ارتباط حول محور درس بهتر برقرار می شود .
مهارت تمرکز بخشی : عواملی وجود دارند که در امر تدریس معلم خلل ایجاد می کنند لذا یکی از وظایف مهم معلم این است که عوامل مخل را با مهارت های ویژه ای برطرف سازد . ممکن است گفته شود که در همچون کلاسهایی، استاد به کلاس تسلط ندارد و از حال شاگردان آگاه نیست ؛ اما می تواند با استفاده از پرسش های کلاسی ، با توجه به صداهای موجود در کلاس و سختی یا آسانی درس میزان تمرکز دانش آموزان را تشخیص دهد . برای افزایش تمرکز در کلاس راه کارهای زیر توصیه می شود که وجود حایل، نمی تواند ممانعتی ایجاد کند .
  توجه به نقش صدا و بیان معلم به هنگام تدریس، حرکت در کلاس، توجه دادن کلامی و غیر کلامی، ایجاد تنوع در برقراری رابطه بین افراد کلاس و سکوت .
در کلاس روش تدریس یک بار سر صحبت به کلاسهای اساتید مرد کشیده شد . استادمان می گفت با وجود پرده برخی از اساتید آقا بسیار فعال عمل می کنند و به عنوان مثال خودشان پشت پرده راه می رفتند تا انرژی شان را حفظ کنند و بهتر بتوانند کلاس را مدیریت کنند .
به کارگیری روش های تدریس : اغلب کلاس های آموزشی ایران چه در حوزه و چه دانشگاه از روش سخنرانی برای تدریس استفاده می کنند که آن هم با وجود پرده حایل بلا مانع است .
3- پس از تدریس
از مهم ترین فعالیت های پس از تدریس ارزشیابی است . در جامعة الزهراء به علت وجود نماینده امتحانی برای هر کلاس، حضور در سر جلسه امتحان به عهده استاد نیست و استاد فقط موظف به طراحی سوال است .

برای مطالعه بیشتر در زمینه روش تدریس می توانید به کتاب « کلیات روشها و فنون تدریس » تألیف آقای امان الله صفوی مراجعه کنید که در اینجا فقط به نکات مختصری اشاره کردم .
نمی توان نقش فضا را در تدریس نادیده گرفت اما یک استاد خوب می تواند با وجود شرایط محیطی خاص شاگردان خوبی تربیت کند . چنانچه شاهد هستیم در بسیاری روستاهای دور افتاده با وجود امکانات ضعیف، تدریس چند پایه در یک کلاس و حتی تدریس در چادر، شاگردانی به مراتب بهتر از شهرنشینان مرفه بی درد آموزش می بینند . و البته هیچ معلمی تدریس در چنین شرایطی را توهین به شخصیت و مقام علمی خود نمی داند .
کلاسهای توأم با یک پارچه دومتری بین استاد و شاگرد می تواند به جهت آرامش روانی و حریم بین زن و مرد بهترین کلاس باشد، به شرطی که استاد با علم به نکات مطرح شده به خوبی ازعهده مدیریت کلاس برآید .